Олон нийтийн хамгийн сүүлд нэмсэн тайлбаруудын жагсаалт

- Largeleaf Gentian (english); Горечавка крупнолистная (ру́сский); Gentiana macrophylla pall. (latīna).
- энх-амар
- Ууж хэрэглэх зориулалтаар сүүг исгэж боловсруулсаныг "айраг" гэнэ. Төв монголд айрагны эртний сонгодог чанар, заншил сайтар хадгалагдаж үлджээ. "Ай-" хэмээх үндэс бүхий үг болов уу. Аймаг, айл, ай сав буюу нэг төрөлд нэгтгэж болгосон буюу нэгтгэсэнийг хэлж байж болох. Маш эртний үндэстэй байх боломжтой. Түрэг гарвалт ард түмнүүд дотор заримдаа айргийг "айраан" гэж хэлнэ. Исэг, Айраг, Цэгээ гэдэг үгс бол нэг зүйлийн тухай өөр нэршил юм. Айрагны гол, дэлгэрэнгүй төрөл бол гүүний айраг юм.
- Айраг гэдэг үг нь исэглэх, холих найруулах гэсэн утгатай. Айраглах гэж үг бий. "Дотор айраглах" гэж гэдэс дотор эвгүйцэж хольж мушгирахыг хэлнэ. Айрагийг эрт үедээ Исэг гэж нэрлэж байсан ба мөн Цэгээ гэдэг байжээ. Гүүний айраг бол айрагны хамгийн гол сонгодог төрөл юм. Мөн үүнийг гүүний айраг хэмээн үхэр, тэмээний айрагаас ялгаж хэлэх явдал зарим нутагт бий. Айраг нь хэд хэдэн янз боловч гүүний айраг нь угтаа "жинхэнэ" айраг юм. Үүнтэй маргах хүн үгүй. Гүүний айраг бол хээрийн бэлчээр, ус сайт газарт сайн амттайгаар боловсордог малын гаралтай дарс юм. Айраг нь говь ба уулархаг хангайд төдийлөн сайн боловсордоггүй сул ба хатуу амттай байх бөгөөд цаг уур, бэлчээрийн нөлөөнөөс ийнхүү өөрчлөгддөг. Тиймээс хээрийн бүсэд гүүний сүүгээр боловсруулж буй нь айрагны хамгийн гол чухалд тооцогддог. Айрагны соёл гэвэл адууны соёлын нэг бүрэлдэхүүн хэсэг юм.
- Айраг гэдэг үг нь исэглэх, холих найруулах гэсэн утгатай. Айрагийг эрт үедээ Исэг гэж нэрлэж байсан ба мөн Цэгээ гэдэг байжээ. Гүүний айраг бол айрагны хамгийн гол сонгодог төрөл юм. Мөн үүнийг гүүний айраг хэмээн үхэр, тэмээний айрагаас ялгаж хэлэх явдал зарим нутагт бий. Айраг нь хэд хэдэн янз боловч гүүний айраг нь угтаа "жинхэнэ" айраг юм. Үүнтэй маргах хүн үгүй. Гүүний айраг бол хээрийн бэлчээр, ус сайт газарт сайн сайтай боловсруулах боломжтой малын гаралтай дарс юм. Харин энэ айраг нь говь ба уулархаг хангайд төдийлөн сайн боловсордоггүй сул ба хатуу амттай байх бөгөөд цаг уур, бэлчээрийн нөлөөнөөс ийнхүү өөрчлөгддөг. Тиймээс хээрийн бүсэд гүүний сүүгээр боловсруулж буй нь айрагны хамгийн гол чухалд тооцогддог. Айрагны соёл гэвэл адууны соёлын нэгэн бүрэлдэхүүн хэсэг нь
- Гэлэн лам
- үхжлийн голомт
- Адууны хатсан шир
- Гэрийн бүдүүн бүслүүр
- Худлаа ярьж хүн хуурах
- Вафли
- Вапли
- Tаних шинж: Иш 8-30 см өндөр, сууриасаа эхлэж салаалсан, мөчир ташуу өөдөө чиглэсэн, мөчрийн урт иштэйгээ тэнцvv. Навч 1-3 см урт, 0.3-1.5 см өргөн, урт бариултай, гонзгойвтор юмуу гонзгой-өндгөн, vзvvр мохоо, ирмэгээрээ дугуйвтар шvдтэй. Цэцэг зургаагаараа нэгдэж ишин дээрээ тойруулга vvсгэн байрладаг. Цэцгийн дагавар навч гонзгойвтор, 3-5 шvдтэй. Цоморлиг 7-9 мм урт, хоёр уруултай, дээд уруул 1/3 -гээ хvртэл цуулбар, өргөн салбантай, доод уруулын шvд юлдэн хэлбэртэй, цоморлигийн бvх салбан хурц vзvvртэй. Дэлбэ 12-20 /22/ мм урт. Тоосовчны шилбэ нvцгэн юмуу маш бага vслэг. Тархалт: Хөвсгөл, Хэнтий, Хангай, Монгол Дагуур, Ховд, Монгол Алтай, Дундад Халх, Дорнод Монгол, Их нууруудын хотгор, Олон нуурын хөндий, Дорнод Говь, Говь Алтай, Алашааны Говь. Дундговьд: Бvх сумдын нутгаар ургана. Ургах нөхцөл: Ойт хээр, хээр, говийн бvсэд голын эрэг, хайрга, ам хавцал, байц хадны ёроол, нуранга, элсэрхэг хээр, чулуурхаг ба хайргат хажууд ургана.
- гайхах
- цуулбарлах
- Арвис хэмээх үг бол оюун ухаан эрдэм мэдлэг, нууц тарины увидас, арвисын онол гэж дээд тэнгэрийн онол буй
- төлөлтд
-

Шигүү


- Хүн биш байтлаа амтай, Хүүдий биш байтлаа оёдолтой
- том талбайтай газар цөөн хүмүүс явах
- Хаха тэнэг йхбррчс
- тэнэг
- өөрийн дур зоргоор аашлах. бусдын үг хамаагүй өөрийнхөөрөө зүтгэх.
- сайн
- Төл мал
- Obektiv
- Бурхан хэмээх энэ үг санскрит хэлний Буддха хэмээх үг юм.
- XYI зуунд буддын шашныг төрийн шашин болгосноор бөө мөргөл шахагдан монголын хязгаар нутагт л үлдсэн ажээ. Бөөгийн язгуур шинжийг авч үлдсэнийг “харын бөө”, язгуур шинжээ алдаж буддын шашны зан үйл, номлолоос авсныг “шарын бөө” хэмээн нэрлэж заншжээ.
- тэмээ цангах
- Олс томох
- Шууданч
- Цүнх
- Үнэнээр
- Шаналсан сэтгэлийг нь тайтгаруулах тайвшруулах
- тэнэг
- Лцмбхлциыхцлиусу
- Худлаа хэлэх эсвнл хууран мэхлэх
- Тасралтгүй урсах ус
- тайван
- Бяцган гэдэг нь маш олон хүмүүс байгааг илэрхийлэх утгатай.
- шуудаг, дотуур богино хувцас , бандааж, трусик
- Гэдэг нь Ижил, адилхан,
- дөлгөөн
- Дөрвөдийн аман аялгуунд "бухах" гэдэг нь загнах гэсэн утгатай.
- Хурдан шаламгай
- Торог
- хувилгагч үсэг-Й Г эр Г эм Н М Л Р гийгүүлэгчээр эхэлсэн үед - ШГҮЙ -СХИЙ гэсэн залгаврыг ГЭДЭС буюу У; Ү жийрэглэнэ
- Их Ярих
- Хэр-урт гэсэн утгыг бас агуулж байгаа. Одоо түрэг хэлэнд урт гэсэн утгаа алдаагүй байгаа.
- Банздоо нь эмийн маш ашигтай ургамал юм эртний сударт нянг нядлан устгагч гэж бичсэн байдаг бөгөөд бүх төрлийн ханиаданд буцалгаж уухад нам дарна
- Нарийн хиазат шувуу
- Араг зэхэх
- Бэлтгэх
- Оромж
- их чинээлиг болох
- Бор шувуутны багын нэгэн зүйл шувуу
- эд бол цаг хугацааны эрхээр элэгдэнэ
- Хужаа жунгаа монголчуудын үзэн яддаг хүмүүс,хуурамч бараа, олиггүй зүйл
- шаазгай
- a
- блах блах
- ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
- Өөх ч биш булчирхайч биш
- мулгуу- мэдлэггүй
- пэлбэгэр (зөөлөвтөр) зүйл
- чи яг тэнэг
- ТусалжТусалж
- Отгон охинийг өхөөрдсөн хувивилбар
-

галт уулын дэлбэрэлтээс болж тогтсон газрын хонхор


- Зургаадай таяг тулаарай гэж уууууугнаасаа буруу хэлжээ гэж манай бэбэ хэлсэн. Зөв жишээг доороос харна уу
-

давхар дээл - Төрийн албан хаагчдын алдар нэр цалин мөнгөний төлөө ажиллаж буй хэд хэдэн албан тушаал.

давхар дээл өмсөх - давхар албан тушаал ихэнхдээ хууль бусаар хүлээх.

давхар дээлээ тайлах - төрийн албан хаагч ихэнхдээ хууль бусаар хашиж буй олон албан тушаалаасаа татгалзаж үндсэн ажлаа хийхээр болох.


- жаргуулах
- Тэнэг мангар гэсэн үг
- толгой дээрээ гаргах
- авиа дууриах үг
- Энэ тайлбар шал худлаа юм байна шүү, засаарай. Ийм нэртэй наадам байгаагүй. Зөвхөн аман ярианы хэлц юм.
- МУШГИА IV. Голыг нь зүсээд хоёр тийш нь эргүүлэн мушгиж, тосонд чанасан мухар төөгөөс багагүй урттай нэгэн зүйл боорцогыг мушгиа гэнэ. Мушгимал гэх нь ч бий. Түүхч Х.Мөнхбаяр. 9130-0315
-

Мэлхийний зулзага


- Хүүхэд байхад голын ойролцоох тогтоолуудад арвалзаал байжийдаг хорхой чин мэлхийний авгалдай шүүдээ хүмүүсээ "шанаган хорхой'. Хуягт хавч ч гэнүү бие даасан амьтан лав биш шүү.
- хүссэн зүйлдээ хүрэх ашиглах
|< 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 >|



Тус толь нь Мөнхгал компанийн зөвшөөрлөөр монгол бичгийн ‘Menksoft 2012’ үсгийн тиг хэрэглэж байна. www.Menksoft.com



Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.