ҮГҮЙ  

1. Бий гэдгийн эсрэг утгатай үг; байхгүй: үгүй байх (эзгүй байх, байхгүй байх), дэлгэрэнгүй...үгүй болгох (а. Байхгүй болгох; б. [шилжсэн] Алах, устгах) - Монголын хуучин заншилд лам, эцэг, эхийг гурван ачтай гэдэг байжээ. Гурван ачтан хүүгээ үгүй болгох гэдэг ямар хачин хэрэг вэ. Ц.Дамдинсүрэн. Ламын рашаан., үгүй болох (а. Байхгүй болох, алга болох; б. [шилжсэн] Үрэн таран болох; в. цээр Нас барах; үхэх) - Цэцэгмаа одоо сайн багш үгүй тул хотод дэмий суух хэрэггүй гэж нутагтаа харив. Ц.Дамдинсүрэн. Багш шавь хоёр., үгүй хийх (а. Алга болгох; байхгүй болгох; б. [шилжсэн] Үрэн таран хийх; в. цээр Устгах, алах, үхүүлэх), *аманд ч үгүй, хамарт ч үгүй (хаанаа ч хүрэхгүй), *наашаа ч үгүй, цаашаа ч үгүй (гацах, нэг газраа удаан байх), үгүй гэж уйлдаггүй, бий гэж бардамнадаггүй [зүйр цэцэн үг] (даруу байх, байгаа байдалдаа зохицох), үгүй юм үхрээс хашин [зүйр цэцэн үг] (байхгүй юмыг яах ч аргагүй), уулгүй талд усгүй цөлд, засаггүй ноён цусгүй дайтна [оньсого] (шатар тоглох);

---

2. Үгтэй хамтран орж, тухайн үгийн үгүйсгэх санааг заана - Боохой хөөгөө юу ? -Үгүй, үгүй ... Б.Бааст. Алтайн дэлгэрэнгүй...хөх дөнөн;

---

3. Татгалзах санаа: яагаад үгүй гэж (а. Яагаад татгалзаж байгаа юм; б. Тэгэлгүй яахав), огтхон ч үгүй (бүрмөсөн үгүй дэлгэрэнгүй...гэж татгалзах);

---

4. Хоосон ядуу, үгээгүй: үгүй хоосон [хоршоо] (юу ч үгүй, маш ядуу), үгүй ядуу [хоршоо] (туйлын ядуу), дэлгэрэнгүй...үгүй хүн туслаач, үнэнч хүн хайрлаач [зүйр цэцэн үг] (байхгүй хүн байхгүйн зовлонг мэдэх гэсэн санаа);

---

5. Эсрэг утгатай хоршоо үгийн сүүлийн үгтэй нийлж, бүх, цөм, бүгд гэсэн утга илэрхийлнэ: өвөл зунгүй (өвөл зун ялгаагүй), дэлгэрэнгүй...өглөө үдэшгүй (өглөө үдэш бүр), сайн муугүй (сайн муу цөм холилдон), хот хөдөөгүй (хот хөдөө хаа сайгүй), хөгшин залуугүй (хөгшин залуу бүгдээрээ), энд тэндгүй (энд тэнд, хаа сайгүй), эр эмгүй (эрэгтэй эмэгтэй цөмөөрөө, бүгдээрээ).

---

• үгүй байх - эзгүй байх, байхгүй байх
• үгүй болгох - а. Байхгүй болгох; б. [шилжсэн] Алах, устгах
• үгүй болох - а. Байхгүй болох, алга болох; б. [шилжсэн] Үрэн таран болох в. [цээр] Нас барах үхэх
• үгүй хийх - а. Алга болгох байхгүй болгох; б. [шилжсэн] Үрэн таран хийх в. цээр Устгах, алах, үхүүлэх
• аманд ч үгүй хамарт ч үгүй - хаанаа ч хүрэхгүй
• наашаа ч үгүй цаашаа ч үгүй - гацах, нэг газраа удаан байх
• үгүй гэж уйлдаггүй бий гэж бардамнадаггүй - даруу байх, байгаа байдалдаа зохицох
• үгүй юм үхрээс хашин - байхгүй юмыг яах ч аргагүй
• уулгүй талд усгүй цөлд засаггүй ноён цусгүй дайтна - шатар тоглох
• яагаад үгүй гэж - а. Яагаад татгалзаж байгаа юм; б. Тэгэлгүй яахав
... үргэлжлүүлэн харах ...
огтхон ч үгүй - бүрмөсөн үгүй гэж татгалзах
үгүй хоосон - юу ч үгүй, маш ядуу
үгүй ядуу - туйлын ядуу
үгүй хүн туслаач үнэнч хүн хайрлаач - байхгүй хүн байхгүйн зовлонг мэдэх гэсэн санаа
өвөл зунгүй - өвөл зун ялгаагүй
өглөө үдэшгүй - өглөө үдэш бүр
сайн муугүй - сайн муу цөм холилдон
хот хөдөөгүй - хот хөдөө хаа сайгүй
хөгшин залуугүй - хөгшин залуу бүгдээрээ
энд тэндгүй - энд тэнд, хаа сайгүй
эр эмгүй - эрэгтэй эмэгтэй цөмөөрөө, бүгдээрээ

Холбогдох зураг одоогоор алга байна.