НААДАМ  

1. Монгол үнд‎‎эсний их баяр цэнг‎эл, жил бүрийн долоон сарын арван н‎эгнээс арван хоёрны хооронд дэлгэрэнгүй...болно - Хойтон жилийн наадам хол байна даа хол байна. С.Дашдооров. Хойтон жилийн наадам., улсын наадам (улс даяараа баярлан ц‎энгэх нь), эрийн гурван наадам (монгол үндэсний их баяр, үүнд: морь уралдах, бөх барилдах, нум сум болон шагайн харваа орно), арван засгийн наадам (Цэцэн хан, Түшээт хан, Богдын шавь нийлж ХIХ зууны эхнээс 1924 он хүртэл хийж байсан баяр), даншиг наадам (Халхын дөрвөн аймаг, богдын шавь нийлж, шашны тэргүүнд бат оршил, даншиг өргөж хийх их баяр) - Халхын ноёд лам нар заларч ирээд манай Тамирын хөндий гэдэг чинь даншиг долоон хошуу наадам өргөж байгаа юм шиг болно. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., овооны наадам (овоо тахих үед хийх баяр), сумын наадам (тухайн сумын иргэд зуны д‎элгэр цагт нийтээрээ баярлан цэнгэх нь) - Сумын наадмын дэвжээг өдөржин тойрох морьтноос, суран жолоо атгасан өнгийн цэцэг ургаа юу. Д.Пүрэвдорж. Шүлгүүд., наадамд зодоглох (барилдах), наадмын талбай (наадам болох газар, цэнгэлдэх хүрээлэн), баяр наадам [хоршоо] (олон нийтээр цэнгэлдэн баясах нь) найр наадам [хоршоо] (баясан цэнгэж найрлах нь), наадмын гурван даваатай, найрын гурван дуутай [зүйр цэцэн үг] (оюун ухаан болоод бие бялдрын хувьд өв тэгш хүмүүжилтэй гэсэн санаа), наадмын цагт доргион сайхан, найрын цагт наргиан сайхан [зүйр цэцэн үг] (найр хурим хөөр баяртай байвал сайхан болох гэсэн санаа);

---

2. Төрөлжсөн уралдаан тэмцээн: язгуур урлагийн наадам (ардын урлагийн төрлөөр зохиогдох баяр), дэлгэрэнгүй...бүжиг наадам [хоршоо] (бүжиглэн цэнгэх нь);

---

3. [шилжсэн] Бусдыг дооглон тохуурхах нь: наадам болгох (доог тохуу хийх), наадам хийх (а. Найр ц‎энгэл хийх; б. дэлгэрэнгүй...[шилжсэн] Тоглоом тохуу хийх), наадам тохуу [хоршоо] (бусдыг элэглэн шоолж, доог тохуу хийх нь), инээдэм наадам [хоршоо] (олуул ихэд хөгжин баясах нь), тоглоом наадам [хоршоо] (а. Бие биесээ явуулж тоглоом наргиа болох нь; б. Тоглон наадах зүйл), наадам наргиан [хоршоо] (биенээ цаашлуулж тохуурхан тоглох үгэн зугаа), нар байгаад хур болно, наадам байгаад хэрүүл болно [зүйр цэцэн үг] (доог тохуу хэтрэх г‎эсэн санаа);

---

4. Тоглоомын хэрэгсэл: хүүхдийн наадам (хүүхдийн тоглоом).

---

• улсын наадам - улс даяараа баярлан цэнгэх нь
• эрийн гурван наадам - монгол үндэсний их баяр, үүнд морь уралдах, бөх барилдах, нум сум болон шагайн харваа орно
• арван засгийн наадам - Цэцэн хан, Түшээт хан, Богдын шавь нийлж ХХ зууны эхнээс 1924 он хүртэл хийж байсан баяр
• даншиг наадам - Халхын дөрвөн аймаг, богдын шавь нийлж, шашны тэргүүнд бат оршил, даншиг өргөж хийх их баяр
• овооны наадам - овоо тахих үед хийх баяр
• сумын наадам - тухайн сумын иргэд зуны дэлгэр цагт нийтээрээ баярлан цэнгэх нь
• наадамд зодоглох - барилдах
• наадмын талбай - наадам болох газар, цэнгэлдэх хүрээлэн
• баяр наадам - олон нийтээр цэнгэлдэн баясах нь
• найр наадам - баясан цэнгэж найрлах нь
... үргэлжлүүлэн харах ...
наадмын гурван даваатай, найрын гурван дуутай - оюун ухаан болоод бие бялдрын хувьд өв тэгш хүмүүжилтэй гэсэн санаа
наадмын цагт доргион сайхан, найрын цагт наргиан сайхан - найр хурим хөөр баяртай байвал сайхан болох гэсэн санаа
язгуур урлагийн наадам - ардын урлагийн төрлөөр зохиогдох баяр
бүжиг наадам - бүжиглэн цэнгэх нь
наадам болгох - доог тохуу хийх
наадам хийх - а. Найр цэнгэл хийх; б. [шилжсэн] Тоглоом тохуу хийх
наадам тохуу - бусдыг элэглэн шоолж, доог тохуу хийх нь
инээдэм наадам - олуул ихэд хөгжин баясах нь
тоглоом наадам - а. Бие биесээ явуулж тоглоом наргиа болох нь б. Тоглон наадах зүйл
наадам наргиан - биенээ цаашлуулж тохуурхан тоглох үгэн зугаа
нар байгаад хур болно, наадам байгаад хэрүүл болно - доог тохуу хэтрэх гэсэн санаа
хүүхдийн наадам - хүүхдийн тоглоом

Холбогдох зураг одоогоор алга байна.