ЦАСАН  

Өвлийн улиралд тэг хэмээс /0⁰/ доош байх агаарын температурт үүлнээс буух тунадас: дэлгэрэнгүй...цас арилах (орж байсан цас зогсох), цас арилгах (орсон цасыг хашаа хороо, гудамж талбайгаас малтаж гаргах, цэвэрлэх), цас будрах (цас бага багаар хаялах), цас бургах (цас будрах), цас бургинах (цас будрах), цас лавсах (цас малгайлан орох), цас малгайлах (том том ширхэгтэй цас ихээр орох), цас нүдлэх (цас алаг цоог хайлж, газар цоохортох), цас орох (газрын гадаргуу дээр цавцайм унгарил ширхгүүдээр тунадас буух), цас тогтоох (хөрсний чийгийн нөөцийг ихэсгэх, өвөлжиж буй таримлыг дулаалах зорилгоор тариалангийн талбай, бусад газарт цас хуримтлуулах), цас унах (өвөл цагт агаарын тунадас газарт унах, буух), цас хайлах (а. Халуун дулаанаас цас гэсэж, ус болох; б. Цасыг саванд хийж, зориуд хайлуулах), цас хаялах (цас бага багаар орох), цас хөрлөх (цас дагтаршиж хатуурах), цас хөртөх (цас хөрлөх), цас хунгарлах (цас хурж, далагнах), цас цоохорлох (цас нүдлэх), цас цэвэрлэгч (автомашин болон тусгай арал дээр суурилагдсан анжис, сойз зэрэг хэлбэртэй, автомашины зам, гудамж талбай, явган замын цас цэвэрлэх машин), цас шуурах (ширүүн салхи цасыг хуйрагнуулан үлээх), цасаар шуурах (цас салхины хүчинд дэгдэх, цасаар шавхуурдан шуурах), цасан бүрхүүл (газрын гадаргад үүссэн цасан хучлага), цасан зуд (ихээхэн цас орж, мал амьтан бэлчээргүй болдог байгалийн гамшиг), цасан нураг (уулын эгц хажуугаас нурах их цас), цасан шуурга (газрын гадаргын агаарын давхаргад салхиар туугдсан цасан ширхгийн урсгал), цасан цагаан (а. Цас шиг цагаан; б. Цав цагаан өнгө), цасан чихэр (элсэн чихэр), цасанд идэгдэх (хөлдөлт, гэсэлт хосолж хүйтний эрч эрчимжсэн нөхцөлд цасан бүрхэвч чулуулгийг эвдлэн элээх явц), цасны найр (монголчуудын намар анхны цас ороход нутаг голоороо хийдэг уламжлалт зан үйл), цасны өрөмтөл (цасан бүрхэвчийн дээд талын нимгэн давхарга түр зуурын дулааралтаар хайлж царцсанаас үүсдэг мөст давхарга), цасны ус (цас хайлуулж авсан ус), цасны хил (хуримтлагдсан болон хатуу тунадас /цас/ түүний хайлах, уурших хэмжээнээс илүү байдаг газар нутгийг ялгасан зааг), амны цас (зөвхөн хүний унданд хэрэглэхүйц бага цас),  (малын цасмал идэж хүрэхүйц цас) - Цагаан цасан малгайтай, ногоон модон хүрэмтэй, хөх усан хормойтой, баян хангай уул минь. Ц.Дамдинсүрэн. Монгол нутаг., цас зуд [хоршоо] (цас их орсноос хүйтэрч, малын өвс, бэлчээр хомсдох бэрхшээл) - Цас зуд болж, мал амьтан үхэж байлаа. Монгол ардын домог үлгэр., цас мөс [хоршоо] (хүйтний улиралд газарт буух агаарын тунадас болон мөс) - Найман өдөрт л цас мөсийг нь хайлуулж, усан далай тогтоочихно. Монгол ардын үлгэр., цас хяруу [хоршоо] (цан хяруу) - Цас хяруунд өнгө буурсан линхув мэт болсон биз ээ. Б.Ринчен. Үүрийн туяа., ус цас [хоршоо] (а. Агаарын чийг; б. Унд ус), үүл цас [хоршоо] (агаарт хуралдсан чийг, хүйтрэхээр доош буусан нь), бороо цас [хоршоо] (халуун, хүйтний улиралд газарт буух агаарын тунадас), *цасанд үзүүрхэх (бэрхшээл зовлонг зоригтой туулан гарах), *ус цас шиг (ямар нэг гадаад хэлээр саадгүй чөлөөтэй ярих), цасан бужирга [амьтан] (Европын хойд хэсэг, Азид тархсан, хад чулуутай газар амьдарч, үүрээ хадны хавцалд засдаг нэг зүйл шувуу), цасан бургас [ургамал] (зуувандуу гялгар навчтай, анхилам үнэрт цагаан цэцэгтэй бут мод), цасан лянхуа [ургамал] (шулуун иштэй, хөрөөн шүдэт ирмэг бүхий дугариг навчтай, лянхуа цэцэгтэй адилавтар олон наст өвслөг ургамал, өндөр уул, хадны ан завсраар ургана, баг цэцэг нь эмд орно, эмэгтэйчүүдийн өвчнийг анагаахад сайн), цасан цэцэг [ургамал] (шулуун гөлгөр иштэй, ёзоороосоо багларан ургах, өдлөг нийлмэл навчтай, цагаан баг цэцэг бүхий, жижиг жимстэй, олон наст өвслөг ургамал), цасны хонь [амьтан] (Азийн зүүн хойд хэсэг, Хойд Америкийн баруун талаар уул хадтай газар байдаг, агнуурын, хос туруутан, нэгэн зүйл аргаль), цасны ямаа [амьтан] (Хойд Америкийн баруун хойд талаар өндөр ууланд ой модны дээд захаас дээш цөөнөөр сүрэглэн нутагладаг, урт цагаан ноолууртай, том толгойтой, жижиг махир эвэртэй, тугалмайтныхан овгийн хос туруутан, нэгэн зүйл ямаа).

• цас арилах - орж байсан цас зогсох
• цас арилгах - орсон цасыг хашаа хороо, гудамж талбайгаас малтаж гаргах, цэвэрлэх
• цас будрах - цас бага багаар хаялах
• цас бургах - цас будрах
• цас бургинах - цас будрах
• цас лавсах - цас малгайлан орох
• цас малгайлах - том том ширхэгтэй цас ихээр орох
• цас нүдлэх - цас алаг цоог хайлж, газар цоохортох
• цас орох - газрын гадаргуу дээр цавцайм унгарил ширхгүүдээр тунадас буух
• цас тогтоох - хөрсний чийгийн нөөцийг ихэсгэх, өвөлжиж буй таримлыг дулаалах зорилгоор тариалангийн талбай, бусад газарт цас хуримтлуулах
... үргэлжлүүлэн харах ...
цас унах - өвөл цагт агаарын тунадас газарт унах, буух
цас хайлах - а. Халуун дулаанаас цас гэсэж, ус болох; б. Цасыг саванд хийж, зориуд хайлуулах
цас хаялах - цас бага багаар орох
цас хөрлөх - цас дагтаршиж хатуурах
цас хөртөх - цас хөрлөх
цас хунгарлах - цас хурж, далагнах
цас цоохорлох - цас нүдлэх
цас цэвэрлэгч - автомашин болон тусгай арал дээр суурилагдсан анжис, сойз зэрэг хэлбэртэй, автомашины зам, гудамж талбай, явган замын цас цэвэрлэх машин
цас шуурах - ширүүн салхи цасыг хуйрагнуулан үлээх
цасаар шуурах - цас салхины хүчинд дэгдэх, цасаар шавхуурдан шуурах
цасан бүрхүүл - газрын гадаргад үүссэн цасан хучлага
цасан зуд - ихээхэн цас орж, мал амьтан бэлчээргүй болдог байгалийн гамшиг
цасан нураг - уулын эгц хажуугаас нурах их цас
цасан шуурга - газрын гадаргын агаарын давхаргад салхиар туугдсан цасан ширхгийн урсгал
цасан цагаан - а. Цас шиг цагаан; б. Цав цагаан өнгө
цасан чихэр - элсэн чихэр
цасанд идэгдэх - хөлдөлт, гэсэлт хосолж хүйтний эрч эрчимжсэн нөхцөлд цасан бүрхэвч чулуулгийг эвдлэн элээх явц
цасны найр - монголчуудын намар анхны цас ороход нутаг голоороо хийдэг уламжлалт зан үйл
цасны өрөмтөл - цасан бүрхэвчийн дээд талын нимгэн давхарга түр зуурын дулааралтаар хайлж царцсанаас үүсдэг мөст давхарга
цасны ус - цас хайлуулж авсан ус
цасны хил - хуримтлагдсан болон хатуу тунадас цас түүний хайлах, уурших хэмжээнээс илүү байдаг газар нутгийг ялгасан зааг
амны цас - зөвхөн хүний унданд хэрэглэхүйц бага цас
малын цас - мал идэж хүрэхүйц цас
цас зуд - цас их орсноос хүйтэрч, малын өвс, бэлчээр хомсдох бэрхшээл
цас мөс - хүйтний улиралд газарт буух агаарын тунадас болон мөс
цас хяруу - цан хяруу
ус цас - а. Агаарын чийг; б. Унд ус
үүл цас - агаарт хуралдсан чийг, хүйтрэхээр доош буусан нь
бороо цас - халуун, хүйтний улиралд газарт буух агаарын тунадас
цасанд үзүүрхэх - бэрхшээл зовлонг зоригтой туулан гарах
ус цас шиг - ямар нэг гадаад хэлээр саадгүй чөлөөтэй ярих
цасан бужирга - Европын хойд хэсэг, Азид тархсан, хад чулуутай газар амьдарч, үүрээ хадны хавцалд засдаг нэг зүйл шувуу
цасан бургас - зуувандуу гялгар навчтай, анхилам үнэрт цагаан цэцэгтэй бут мод
цасан лянхуа - шулуун иштэй, хөрөөн шүдэт ирмэг бүхий дугариг навчтай, лянхуа цэцэгтэй адилавтар олон наст өвслөг ургамал, өндөр уул, хадны ан завсраар ургана, баг цэцэг нь эмд орно, эмэгтэйчүүдийн өвчнийг анагаахад сайн
цасан цэцэг - шулуун гөлгөр иштэй, ёзоороосоо багларан ургах, өдлөг нийлмэл навчтай, цагаан баг цэцэг бүхий, жижиг жимстэй, олон наст өвслөг ургамал
цасны хонь - Азийн зүүн хойд хэсэг, Хойд Америкийн баруун талаар уул хадтай газар байдаг, агнуурын, хос туруутан, нэгэн зүйл аргаль
цасны ямаа - Хойд Америкийн баруун хойд талаар өндөр ууланд ой модны дээд захаас дээш цөөнөөр сүрэглэн нутагладаг, урт цагаан ноолууртай, том толгойтой, жижиг махир эвэртэй, тугалмайтныхан овгийн хос туруутан, нэгэн зүйл ямаа